Illegale kap kan daglicht niet verdragen

In de nacht van donderdag 27 op vrijdag 28 december 2012 is een Amerikaanse eik van bijna een halve meter dik in een plantsoen in de binnenstad op illegale wijze (bijna) omgezaagd. Het ging om een kerngezonde boom op de hoek van de Drienerstraat en de Wolter ten Catestraat, die kort voor middernacht minutenlang met een kettingzaag is bewerkt door een jongeman, die vervolgens vergeefs probeerde de boom om te duwen, waarna hij in een grijze Opel Astra stationcar stapte en er met hoge snelheid en gedoofde verlichting vandoor ging. In de auto zaten meerdere personen. De brandweer heeft de boom neergehaald, omdat het gevaar bestond dat hij op de weg zou kunnen vallen. Een dergelijke brutale aanslag op het openbare groen van Hengelo is bij mijn weten nog niet eerder voorgekomen. Wie iets gezien heeft of hier meer van weet wordt verzocht contact op te nemen met de politie, die een signalement heeft verspreid. De gemeente zal aangifte doen. Wat zit hier voor verhaal achter, en waarom juist deze boom?

De wereld vergaat, maar nu nog even niet

Een spannende tijd

Achterblijvers graveerden tekeningen op wanden

van tempels en paleizen na de ineenstorting

van de Maya-stadstaat Tikal in het noorden van

Guatamala in de 9e eeuw als gevolg van o.a. grote
bevolkingsgroei; © 1976.

Vandaag vergaat de wereld, althans volgens sommigen. Schuivende aardplaten en aardbevingen, omkering van de polen en zondvloeden, en een de aarde geselende komeet. Uit een berg bij Bugarach, een klein Frans dorpje in de Pyreneeën, zou een ruimteschip opsteigen met aliens die iedereen die vandaag rond of op die berg zit in veiligheid zullen brengen. De politie heeft de wegen erheen afgezet om een run op de berg te voorkomen. Wat een prachtig verhaal! In ons land vertrouwd Pieter van der Meer uit Kootwijkerbroek op de grote reddingsboot in zijn tuin om samen met zijn familie de rampspoed van het einde der tijden te overleven. En dat allemaal omdat een periode in de Maya-tijdrekening vandaag afloopt. Het gaat om het einde van het 13e baktun, een periode van circa 394 jaar in de zogenaamde Lange Telling, de historische tijdrekening van de Maya's, die begint op 11 augustus 3114 v.Chr. Het is min of meer vergelijkbaar met het einde van een eeuw in onze eigen jaartelling, zoals we kort geleden nog meegemaakt hebben. Ook toen was er onrust. Computers zouden ontregeld raken, vliegtuigen zouden uit de lucht vallen en de samenleving zou in een chaos storten. Er gebeurde niets van dat alles.

De wereld vergaat

Wie denkt dat de wereld vergaat, heeft echter groot gelijk: dat gaat inderdaad gebeuren, alleen niet vandaag. Zoals alles in de natuur zit er zowel aan de aarde als aan de zon een begin en een einde. Tegen het einde van haar levensduur wordt de zon instabiel en dijt ze uit tot een rode reus, waarbij de buitenste schil tot ver voorbij de baan van Venus komt. Daar zal de aarde niet tegen bestand zijn. Maar dan zijn we een slordige vijf miljard jaar verder. Dichterbij is de botsing met een enorm brok ruimtepuin, zoals dat 60 miljoen jaar geleden gebeurde. De klap was toen zo groot dat de wereldwijde dominantie van dinosauriërs volledig weggevaagd werd. Het leven nam daarop een totaal andere wending. Een herhaling zou dramatische gevolgen hebben voor onze menselijke samenleving. Gelukkig komt zo’n dreiging ‘out of the blue’ maar sporadisch voor en bovendien wordt ruimtepuin steeds meer in kaart gebracht. Mocht er iets groots op ramkoers liggen en bijtijds ontdekt worden, dan kunnen we zelfs proberen met waterstofbommen het ding uit koers te brengen. Zo zou het dan toch nog goed kunnen aflopen.

De aarde is een kippenhok

Waar we veel meer van te vrezen hebben is het gevaar dat onder onze neus ligt. Het is zo dichtbij, dat we het amper zien. Dat gevaar zijn wij zelf. Een eeuw geleden waren we met bijna 2 miljard, nu zijn we met 7 miljard, en binnen 40 jaar zal dat zijn aangegroeid tot 9 miljard. Van al die miljarden mensen willen er steeds meer een tweede huis, een derde auto en een vierde jaarlijkse vliegvakantie. Dat gaat niet. De aarde raakt nu al overbelast. We vissen de zeeën leeg, kappen enorme oppervlaktes bos, en we ontregelen het klimaat. We vinden ons het meest intelligente wezen op aarde, maar zijn we wel intelligent genoeg? We handelen nog steeds vanuit oeroude reflexen: pak wat je pakken kan. Dat is een heel natuurlijke reactie. Als een vos in een kippenhok binnendringt, dan doodt hij alle kippen, ook al heeft hij er aan een genoeg om zijn honger te stillen. De wereld is een heel groot kippenhok, en wij zijn de vos. Alleen kunnen we er niet uit. Dat betekent dat we ons moeten aanpassen aan de situatie. Kunnen we dat ook?

Grenzen trekken

Behalve archaïsche reflexen spelen ook ideeën in ons hoofd ons parten. Veel mensen die onder de indruk zijn van onze technische vooruitgang denken dat we de natuur in onze zak hebben, dat wij mensen heersen over de natuur. Misschien is dat ook wel zo op de vierkante micrometer, maar verder gaat het niet op. Zoals alle levende wezens is immers ook de mens onderhevig aan de wetten van de natuur. Een van die wetten luidt dat als een soort zich niet of onvoldoende kan aanpassen aan sterk veranderde omstandigheden, deze gedoemd is om te verdwijnen. Als wij mensen niet leren om onszelf grenzen op te leggen, dan zal de aarde ons grenzen opleggen. De aarde is per slot van rekening een zelfregulerend systeem. Als het uit balans raakt, dan zal zij streven naar een nieuw evenwicht. Dat kan een evenwicht zonder mensen zijn, of met heel veel minder mensen. Ik ben ervan overtuigd dat het voor ons beter zou zijn als wij zouden leren onszelf grenzen op te leggen, dan te wachten tot de aarde dat voor ons gaat doen.

Inspraakprocedure Concept Groenplan Hengelo afgesloten

Kaart hoofdgroenstruktuur is onvolledig

  De Hengelose oude Algemene begraafplaats in herfsttooi

Gisteren was de laatste dag waarop een inspraakreactie gegeven kon worden op het gemeentelijke concept groenplan, dat 6 weken ter inzage heeft gelegen. Naast de visie, de kern van het geheel, ging het ook om de bijbehorende kaart, waarop de hoofdgroenstructuur staat aangegeven. Wat me meteen opviel is dat de oude Algemene begraafplaats aan de Bornsestraat daar geen deel van uit maakt, en op de kaart zelfs niet eens als groen staat aangemerkt, terwijl dit zeer boomrijke kerkhof toch zeker tot de groene longen van Hengelo gerekend kan worden. Het kerkhof heeft de afgelopen jaren niet te klagen gehad over een gebrek aan belangstelling vanwege een herinrichting en daarmee gepaard gaande bomenkap, wat deze omissie des te raadselachtiger maakt. Ook de Dr. Kuyperstraat met 23 monumentale platanen is over het hoofd gezien.

Groen en kansen voor kinderen

Een onderdeel dat ik in de visie te weinig terug vindt is aandacht voor mogelijkheden voor kinderen om  in de stad spelenderwijs met natuur in aanraking te komen. Het belang van deze mogelijkheden moet niet onderschat worden, omdat juist op die manier een basis gelegd kan worden voor een latere positieve houding tot en omgang met natuur. De kinderen van nu zijn de volwassenen van de toekomst: als zij de waarde van groen niet inzien, dan kan dat consequenties hebben voor de leefbaarheid van de stad. De onwenselijke trend om bv. tuinen te bestraten kan dan een nog grotere vlucht gaan nemen. Graag wat meer kansen voor kinderen om op te groeien tussen het groen, bv. door vergroening van schoolpleinen en uitdagende groene speelplekken in parken. Veel geld is daar niet voor nodig, maar creativiteit des te meer.

Al het groen moet in het groenplan

Het groenplan wekt de suggestie dat het gaat over al het groen in de stad. Ik mis echter de aandacht voor het groen met de laagste status, het plaaggroen, ook wel onkruid genaamd. Dit groen wordt doorgaans als ongewenst beschouwd, maar desondanks is het groen. Ik wil ervoor pleiten om ook dit groen in het groenplan op te nemen. Waar voor ander groen beheersmaatregelen in het groenplan, of de uitwerking daarvan, worden opgenomen, zou het logisch zijn om dit ook te doen voor plaaggroen. Daarbij kan de gedachte dat groen een directe relatie heeft met duurzaamheid, dat het een voorwaarde is voor de leefbaarheid van de stad en voor de gezondheid van haar inwoners, mede bepalend zijn bij de bestrijding van overlast door plaaggroen.

Onkruidbestrijding en RoundUp

Momenteel is de situatie zo dat de gemeente twee keer per groeiseizoen stoepen en straten met RoundUp laat besproeien. Dat heeft niets met duurzaamheid te maken. RoundUp komt steeds meer onder vuur te liggen en het middel wordt ervan verdacht dat het o.a. kanker, Parkinson, huidaandoeningen, miskramen en aangeboren afwijkingen veroorzaakt. Het is een weliswaar goedkoop, maar geen veilig middel. Burgers worden blootgesteld aan dit vergif. Uit Duits onderzoek van december 2011 bleek dat de werkzame stof van RoundUp, glysofaat, in de urine van Berlijners aantoonbaar was in concentraties van 5-20 keer de toegestane norm voor drinkwater! Toen er eerder dit jaar  gespoten werd op het trottoir van de Troelstrastraat heb ik zelf geconstateerd dat het vergif zelfs de overkant van deze toch bepaald niet smalle straat kan bereiken. Ik zag in mijn eigen straat een moeder met een baby in haar kinderwagen vlak langs een voertuig lopen dat op de stoep een bespuiting uitvoerde. Ze was zich er stellig niet van bewust dat zij haar kind daarmee in gevaar kon brengen. Kinderen in het algemeen, maar babies in het bijzonder, zijn veel gevoeliger voor vergif dan volwassenen. Wordt daar bij de toelating van vergif wel rekening mee gehouden?

Denken vanuit een op duurzaamheid gerichte groenvisie

Het is beter om plaaggroen een plek te geven in het groenplan, omdat dan vanuit de groenvisie bekeken kan worden of, waar en hoe ingegrepen moet worden. Je kunt dan duurzaamheid, veiligheid, leefbaarheid en gezondheid een rol laten spelen bij deze afweging. Is het bv. echt nodig om twee keer per jaar actie te ondernemen? Moet het minimale groen, dat door onze 50.000 gemotoriseerde vervoermiddelen constant plat wordt gereden en tussen straatstenen echt niet hoger wordt dat 5 mm, beslist weggespoten worden? Volgens mij kan daar heel veel bezuinigd worden, vooral als we ons ook gaan afvragen waarom de gemeente stoepen van onkruid zou moeten ontdoen. De gemeente veegt ook niet de stoepen als er sneeuw ligt. Misschien is het veel slimmer om de verantwoordelijkheid daarvoor bij burgers te leggen. Dan moet wel het gif in de ban. Dat is heel goed uit te leggen vanuit een consistente, op duurzaamheid gerichte groenvisie.

Zoektocht Hengelose kunstenaars succesvol van start

Nu de allerlaatste expositie, ‘Exit’, onder de vlag van het ten gevolge van bezuinigingen gesneuvelde kunstcentrum AkkuH bijna voorbij is wordt de vraag ‘hoe nu verder’ voor Hengelose kunstenaars steeds nijpender. Gisteravond kwamen ongeveer 70 van hen bij elkaar in Metropool om daarover te discussiëren. In september had wethouder van cultuur Wieger Mulder nog toegezegd dat ongeveer €150.000 van het budget van AkkuH behouden zou blijven voor de presentatie van kunst, maar ondertussen heeft de gemeenteraad dat naar beneden bijgesteld tot slechts een derde van dat bedrag, wat neer komt op iets meer dan een tiende deel van het oorspronkelijke budget van het kunstcentrum. Uit de discussie kwam naar voren dat er een pand moet komen om werk te kunnen presenteren, en ook meer geld: een ton! Molenstraat 16, waar tot enkele jaren geleden een commerciële kunstuitleen zat, gooide hoge ogen, omdat de ruimte geschikt is en direct in het centrum ligt. Een werkgroep van kunstenaars, met daarin o.a. Pier van Dijk, Guusje Beverdam, Henk Lassche en José Verstappen, gaat aan de slag om plannen te ontwikkelen die worden teruggekoppeld in een volgende vergadering.

  The freedom of speech, © 2012, is tot januari te zien in de expositie

  Te kijk 2012 in het Lambooijhuis te Hengelo

De uitstekend bezochte avond was een succes. Er was een sterke wens om samen verder te komen, en bovendien was er voor iedereen ruimte om een eigen visie te ontvouwen. Anders dan de meeste sprekers was mijn inbreng vanuit een andere invalshoek, nl. het belang van tolerantie onder kunstenaars. Als er gebrek is aan tolerantie, dan is dat schadelijk voor het aanzien van de Hengelose kunstsector, en dat beïnvloedt vanzelfsprekend ook het succes van het presenteren van kunst. Het blijft vreemd dat een aanslag op het vrije woord binnen een kunstinstelling onder de vorige coalitie onweersproken is gebleven. Ik vroeg de wethouder een heldere boodschap af te geven over de waarde van de vrijheid van meningsuiting, en ik vroeg mijn collega’s om niet samen te werken met hen die aantoonbaar de indruk wekken dat zij intolerant zijn. Repressie is antikunst, en ik vind dat wie daarop gericht blijft, geen invloed behoort te hebben op de gang van zaken in de kunstsector. Natuurlijk zou ik liever zien dat degenen die als bestuurder grove fouten hebben gemaakt zich daarvan zouden distantiëren, maar de realiteit is dat niet iedereen zoveel kracht in zich heeft. Het is volgens mij het een of het ander: of je erkent de fundamentele rechten van anderen, of je ziet af van invloed. Een tussenweg is er niet.

Vliegveld Twente nog niet van de kaart

'The end’ kopte TCTubantia van 5 december, nadat bekend was geworden dat er geen enkele marktpartij middels een bieding interesse had getoond om het stilgevallen vliegveld Twente nieuw leven in te blazen, terwijl de provincie Overijssel samen met de gemeente Enschede toch zo voor Sinterklaas had proberen te spelen met leuke cadeautjes, zoals zeven jaar lang vrijstelling van het betalen van een vergoeding voor het gebruik van de luchthaven, en een (omstreden) overheidsinvestering van 16 miljoen in de luchthaveninfrastructuur.

  Ten behoeve van de luchthaven Twente zou dit gebied langs de Sniedersveldweg 

  omgetoverd moeten worden tot een immens parkeerterrein

Maar dat het doek zou zijn gevallen voor dit onduurzame plan is een voorbarige uitspraak. De verantwoordelijke Enschedese wethouder Marijke van Hees is nog niet zo ver dat ze een streep zet onder het luchtkasteel, waarvan de voorbereiding al vele miljoenen heeft gekost: ‘Het blijft mijn wens om te vliegen’. Hans Mohrman, leider van de aanbesteding, denkt dat er nog steeds een markt is  voor een luchthaven Twente, maar nu even niet vanwege het tegen zittende economische tij. De Enschedese burgemeester Peter den Oudsten gelooft dat de luchthaven alles in zich draagt om een economische motor voor Twente te zijn. Vanochtend wees Trouw erop dat het Enschedese coalitieakkoord stelt dat een mislukte aanbesteding het einde van de vliegveldplannen inhoudt. Maar dat hebben we al eens vaker gehoord. Er komt nu een onderzoek waarom marktpartijen het hebben laten afweten, en dat geeft te denken. Tegenstanders van de heropening van de luchthaven doen er goed aan om de champagne nog maar even niet te ontkurken. De luchtvaartlobby is wereldwijd een van de sterkste lobbies, die absoluut niet onderschat moet worden. Hoewel er een slag gewonnen is, lijkt mij de strijd nog niet gestreden.

Het onderzoek, dat ADT, het samenwerkingsverband van gemeente en provincie, zal gaan uitvoeren, en waarvan de resultaten in februari verwacht worden, zal zich o.a. gaan richten op de kaders die gesteld zijn. Zo waren bv. nachtvluchten niet toegestaan. Het is alleszins denkbaar dat zodra de economie uit het dal kruipt, er een nieuwe poging gedaan zal worden met veel meer tegemoetkomingen naar marktpartijen. Te denken valt aan meer subsidies en het toestaan van lawaaiige vrachtvluchten en van nachtvluchten. Het gaat hier om een prestigeproject waar veel politici zich sterk mee verbonden hebben, en dat vergroot het risico op autonome ontwikkelingen, die los gezongen zijn van de werkelijkheid. Er zijn voorbeelden genoeg van regionale vliegvelden waar locale overheden een te grote broek hebben aangetrokken en die in een duur fiasco zijn geëindigd. Het is te hopen dat het in Twente niet zo ver komt. Laten we alert blijven!

Singing for the climate: een oproep uit de samenleving

Een beeld uit de clip 'Sing for the climate': we need to wise up...
Als het klimaat uit de hand gaat lopen zullen daar vooral mensen mee te maken krijgen die
nu jong zijn.

Gisteren werd op de Klimaattop in Doha de clip ‘Sing for the climate’ vertoond, een Belgisch burgerinitiatief om politici bij de les te houden als het gaat om maatregelen tegen klimaatverandering. Op 22 en 23 september gaven meer dan 80.000 Belgen hun stem aan het klimaat tijdens Sing for the Climate. Op 26 oktober deden 300.000 leerlingen hetzelfde. Vorige week werd de clip al gepresenteerd in het Belgische Parlement. Bedoeling is de clip en het concept van Sing for the climate op die manier internationaal te lanceren. Initiatiefnemer Nic Balthazar: "Waar wachten we nog op? Is het draagvlak er nu niet om de noodzakelijke maatregelen te nemen? Een duurzame economie, een duurzame ontwikkeling, het kan. We worden er gezonder, gelukkiger en rijker van."

Burgerinitiatieven zoals deze zijn dringend nodig, want het ziet er naar uit dat ook deze top, die op 26 november begon, geen succes zal zijn. Verbazingwekkend is dat niet, want deze 18^e klimaatconferentie onder VN-vlag vindt plaats in het oliestaatje Qatar, dat met 55 ton CO2-uitstoot/inwoner relatief het meest bijdraagt aan de klimaatverandering. De leider van de conferentie is de Qatarese vice-premier, een voormalig OPEC topman, die zich onlangs nog lovend uitsprak over fossiele brandstoffen, en de ontwikkelingen rond de uiterst vervuilende productie van schaliegas goed nieuws vindt. Er zijn enorme belangen gemoeid met het in stand houden van onze afhankelijkheid van fossiele energie, en dat is denk ik de belangrijkste reden dat een omschakeling naar duurzame energie zo moeilijk van de grond komt. Terwijl ondertussen de tijd steeds meer gaat dringen. Als we te lang wachten met omschakelen, dan kunnen de gevolgen voor met name de volgende generaties groot zijn. Het is een treurige zaak dat jonge, kritische mensen bij deze conferentie naar de marge zijn verbannen, terwijl het hun toekomst is die daar wordt bepaald.

Denken over pesten na de dood van Tim

Zelden is de destructieve kracht van pesten zo helder en kernachtig onder de aandacht gebracht als in de hartbrekende overlijdensadvertentie van de 20-jarige Tim Ribberink afgelopen maandag in TC Tubantia. Wat een tragedie dat een zo jong leven op zo’n manier ten einde kwam. En wat dapper van zijn ouders dat zij de laatste woorden van Tim openbaar maakten. Zij hopen dat er nu een discussie op gang komt, die helpt voorkomen dat nog meer kinderen en jongeren het slachtoffer zullen worden van pesten, aldus pastor Marinus van den Berg tijdens een persconferentie gisteren te Denekamp, waar hij ook een verklaring van de ouders voorlas. ‘Een kind dat door pesters wordt buitengesloten, mag zich nooit gedwongen voelen om te kiezen voor deze ultieme uitweg. Door de brief van Tim te plaatsen, hopen wij dat het probleem dat pesten heet echt wordt aangepakt. Wij willen dat zelfmoord, zeker vanwege pestgedrag, uit het verdomhoekje komt’, zo lieten de ouders weten.

Het overlijden van Tim maakt door het hele land heel veel reacties los, ook van andere slachtoffers van pesterijen en hun ouders. Daaruit blijkt, voor zover we dat nog niet wisten, dat pesten diepe sporen kan trekken in de levens van slachtoffers. Omdat het vaak in het geniep gebeurt zijn daders moeilijk aan te spreken. Pesten is een heel gecompliceerd verschijnsel, dat alleen goed bestreden kan worden als we het vanuit verschillende hoeken aanpakken. Er open en kritisch over praten is daarvoor onontbeerlijk.

Een vraag die ik vaak voorbij zag komen in reacties in de media is waarom sommigen anderen pesten. Daar zijn verschillende redenen voor. Pesters zijn vaak mensen die slecht in hun vel zitten, bijvoorbeeld omdat ze ooit zelf zijn gepest, mishandeld of verwaarloosd. Ze proberen hun frustratie op een ander af te reageren. Of het zijn meelopers, die het doen om erbij te kunnen horen. Of ze hebben specifieke belangen die ze willen beschermen. Ze kiezen mensen uit die op de een of andere manier kwetsbaar zijn, bijvoorbeeld mensen die er anders uit zien, andere gewoontes en voorkeuren hebben of verbaal minder begaafd zijn. Het kan ook zijn, zoals in mijn geval heeft meegespeeld, dat zij iemand als een bedreiging zien voor hun belangen.

Soms schrik ik wel van reacties, waarin heel erg hard wordt uitgehaald naar pesters. Iemand schreef dat ze tot op de grond toe afgebroken moeten worden, totdat ze helemaal niets meer zijn. Dat moeten we vooral niet doen! Ze zijn toch al niets? Moreel gezien liggen ze al in de goot. Het gedrag van pesters kopiëren, wat door sommigen aanbevolen wordt, heeft, hoe verleidelijk ook, mij niet echt aangetrokken. Ik wil me niet verlagen tot dat niveau. Maar als pesters fysiek worden, kun je natuurlijk best terug meppen, dat is wat anders. In elk geval ben ik ervan overtuigd dat haat en wraak doodlopende wegen zijn. Als we pesters sterker zouden maken, dan zouden ze denk ik niet meer zo’n behoefte hebben om anderen omlaag te duwen. Ze verdienen straf, maar hebben voor alles goede hulp nodig. Dat laatste moeten we niet vergeten.

'Love is in the air' - liefde is een goed tegengif tegen pesterijen

Aan de andere kant van het spectrum staan de gedupeerden. Voor hen is het belangrijk dat ze zich realiseren dat het niet aan hen ligt. De pesters hebben een probleem, terwijl van de gedupeerden een probleem wordt gemaakt! Als je je dat niet realiseert, dan kun je je knap waardeloos gaan voelen, en dat is niet zonder risico. Voor iedereen die de dupe is van pesterijen is het belangrijk om voor ogen te houden dat de wereld heel veel groter is dan het stukje waar pesters macht en invloed hebben. Gelukkig zijn er heel veel positief ingestelde, integere mensen. Zoek ze op. Laat je vooral niet omlaag trekken, maar probeer er boven te staan. Het gaat om zielige mensen, die niet geleerd hebben om op een normale manier met anderen om te gaan. Mijd de daders waar dat kan en ontwikkel je eigen kracht. En vergeet de liefde niet, de liefde voor een ander, voor dieren, de natuur, of wat dan ook, de liefde, ja dat is een goed tegengif!

Tussen pesters en hun slachtoffers staan mensen die er niets mee te maken hebben, maar er wel in meegezogen kunnen worden. Pesters gebruiken leugens om hun daden te verstoppen of acceptabel te laten lijken. Daardoor kunnen ze soms een grote groep mensen om zich heen verzamelen die hen steunen, waardoor het erg moeilijk wordt om ze ter verantwoording te roepen. Iedereen die er van weet, maar niets doet, ondersteunt indirect de daders. Wat zou het mooi zijn als die beschermende ring van strikt genomen goede, maar vaak onwetende, naïeve en soms ook bange mensen, zou breken.

Een informatieve site over pesten is www.pesteninhetnieuws.blogspot.com.

Valt Atlasceder ten offer aan Lange Wemen?

Eergisteren meldde TC Tubantia dat de Atlasceder op het Burg. Jansenplein ‘waarschijnlijk’ zal moeten verdwijnen. De boom zou in de weg staan en het uitzicht vanaf de Enschedesestraat op het bordes van het stadhuis belemmeren. Dat laatste is zeker het geval, maar hoe erg is dat? Zonder die boom heb je vanuit de straat vrij zicht op het bordes, maar veel mensen die op de terrassen zitten zullen ook dan niets van het bordes zien, omdat parasols en terrasoverkappingen zozeer het zicht beperken, dat alleen wie in de voorste gelederen zit nog iets kan meekrijgen van wat er op het bordes gebeurt. Hoewel de top ooit uit de boom gewaaid is, heeft de ceder een mooie vorm behouden. Deze boom heeft een diameter van iets meer dan een halve meter en is daarmee geen kleintje meer. Atlasceders zijn snelle groeiers als ze nog jong zijn; deze is misschien nog maar nauwelijks 40 jaar oud. Bijzonder is dat het een van de weinige dikkere bomen is die niet zijn opgesnoeid. Daardoor is het een leuke klimboom voor kinderen.

Zal deze Atlasceder ten offer vallen aan het plan Lange Wemen?

De gemeente wil wel een nieuwe ‘monumentale boom’ planten, en op de in de krant gepubliceerde artist’s impression van de gemeente zien we er een van ongeveer vergelijkbare dikte. Die is wel hoog opgesnoeid, daar kunnen kinderen weinig mee. Als je goed kijkt dan zie je dat het om een plataan gaat, en juist van die boom loopt de binnenstad al over. Spannend kun je die keuze niet meer noemen. Daar komt nog bij dat er, als het allemaal zo doorgaat, opnieuw een naaldboom wordt vervangen door een loofboom. Dat komt wel vaker voor, waardoor het lijkt alsof naaldbomen in ongenade zijn gevallen. Naaldbomen hebben voor op bladverliezende loofbomen dat ze ook ’s winters, als iedereen vanwege het slechte weer de auto pakt, de lucht reinigen. Bovendien is de luchtreinigende werking van platanen niet zo groot vanwege het gladde bladoppervlak. Het zou goed zijn als dit soort overwegingen ook in de discussie een rol gaan spelen.

Het planten van een vergelijkbare ‘monumentale boom’ kan volgens de Natuur- en Milieuraad al gauw zo’n €40.000 gaan kosten. Mijn eigen voorkeur gaat uit naar behoud van de bestaande Atlasceder. Als hij echt in de weg staat, verplaats hem dan! Dat kost ook een lieve cent, maar de vraag is of je daarmee duurder uit bent dan een nieuwe grote boom. Deze optie is binnen de gemeente ook besproken, maar behalve de hoge kosten speelt ook dat er geen garantie is dat verhuizing een succes wordt. Maar dat geldt natuurlijk eveneens voor het verplanten van elke andere grote boom. Voordeel van de ceder is dat je ook ’s winters groen hebt, en dat het leuk is voor kinderen, die er in de binnenstad toch al zo bekaaid van af komen. De Atlasceder, een ondersoort van de Libanonceder, heeft een luchtige kroon die niet zo massief wordt als die van een plataan. Hij vraagt wel ruimte: hij kan op den duur 30 meter hoog en 30 meter breed worden. Ceders kunnen bovendien heel oud worden.

Voor het verplaatsen van een grote boom komt nogal wat kijken. In de eerste plaats heb je tijd nodig, zeker twee jaar, om de wortels zodanig te behandelen dat ze een compacte kluit gaan vormen. Die tijd is er, want het is nog volstrekt onduidelijk wanneer de bouw van Lange Wemen van start zal gaan. Dat gebeurt pas als 70-80% van de commerciële ruimte verhuurd is. Er zijn nog steeds geen handtekeningen binnen. Met het vooruitzicht dat de financieel-economische crisis nog wel vijf jaar kan gaan duren verwacht ik niet dat het storm gaan lopen.

De gemeente laat trouwens weten dat uit het krantenbericht van zaterdag niet de conclusie getrokken mag worden dat wat de ceder betreft de voorkeur van de gemeente gaat in de richting van kap en nieuwe aanplant. Er is nog geen voorkeur bepaald. Tussen 10 en 15 december komt er een inloopbijeenkomst, waar meer informatie wordt gegeven over de inrichting van de openbare ruimte in het plan Lange Wemen, en waar twee modellen worden gepresenteerd: met en zonder ceder.

Nieuw gemeentelijk groenplan stap dichterbij

  Vlinders, zoals deze gehakkelde aurelia, zijn afhankelijk van 

  een groene omgeving

Het nieuwe Hengelose groenplan is een stap dichterbij gekomen toen het enkele dagen geleden gepresenteerd werd in de commissie fysiek. Dat werd ook wel tijd, want het is alweer zo’n twee jaar geleden dat er een start mee gemaakt werd. Veel verder dan een visie is de gemeente nog niet gekomen; de uitwerking op detailniveau laat nog op zich wachten. Het plan houdt in dat circa tweederde van de oppervlakte aan gemeentelijk groen valt onder de hoofdgroenstructuur, waar niet aan getornd mag worden. Dat het onderwerp leeft bleek wel uit het feit dat praktisch alle stoelen in de zaal bezet waren.

De discussie over het plan werd sterk beïnvloed door de onvrede in de Hasseler Es, waar de gemeente de afgelopen jaren nogal wat bewoners in de gordijnen heeft gejaagd met een rigide aanpak van groenstroken die door bewoners werden onderhouden. Leonard Schenck van het actiecomité ‘Een groene wijk maak je samen’ gaf als voorbeeld hoe een bewoner welwillend zijn hek terug zette nadat de gemeente bij een meting had geconstateerd dat dit hek 2 decimeter op gemeentegrond stond. Later kwam er opnieuw een gemeentelijke meetploeg langs die stelde dat de eerste meting niet juist was en dat het inmiddels verplaatste hek nog eens 7 cm verder terug moest. Hoe zot wil je het hebben? Schenck liet weten dat je met dit soort problemen ook heel anders om kunt gaan en gaf als voorbeeld hoe de gemeente Amersfoort bewoners die een gemeentelijk groenstrookje langs een fietspad verzorgden een brief stuurde waarin ze hen bedankten voor de zorg en zelfs hen het bewuste strookje groen cadeau deed. Als Hengelo creatiever met deze kwestie omgaat dan moet het toch mogelijk zijn om voor alle betrokkenen een redelijke oplossing te vinden.

Leo Janssen van Pro Hengelo vond het opvallend dat de Natuur- en Milieuraad, die als groene partner van de gemeente meegedacht heeft bij het tot stand komen van  de groennota, toch kritisch was op het resultaat. Door een fout van de commissievoorzitter kon de NMR niet inspreken, maar gelukkig had de raad al een schriftelijk commentaar (zie www.nmrhengelo.nl onder actueel/natuur) aan alle fracties gestuurd. Daarin wordt de visie omarmt, maar tegelijkertijd bestaat er bezorgdheid over het ontbreken van een concrete uitwerking, waardoor het risico bestaat dat ad hoc beslissingen het beleid gaan beheersen, met negatieve gevolgen voor ons kostbare stadsgroen. In de discussie die volgde stelde Vincent Mulder van de SP voor om in buurten waar in het verleden veel klein blijvende miniboompjes zijn geplant deze te vervangen door echte bomen, zodat fraaie linden- en essenlanen ontstaan. Mulder maakt zich zorgen over de onevenredig grote aandacht die de Hasseler Es krijgt en de hoge kosten die daarmee gepaard gaan. Hij kent straten waar 20 gezinnen het met één boom moeten doen. Fractieleider van het CDA Marcel Elferink hekelde het rommelige groenbeleid. Hij vindt dat de gemeente geen grond moet terugnemen langs de geluidswallen bij de Dinant Buismanstraat en de Paul Kempenerstraat. Terwijl bewoners die stukken onderhouden en dat ook willen blijven doen wil de gemeente achter hun huizen een pad aanleggen om daar zelf incidenteel onderhoud te plegen. Alsof in Hengelo het geld tegen de plinten klotst en de stad zich dergelijke overbodige uitgaven gemakkelijk kan permitteren, nog afgezien van het feit dat je bewoners daar niet blij mee maakt. Het enige wat de gemeente volgens mij hier heeft te doen is met de bewoners vastleggen dat de betreffende grond een groene bestemming behoudt. Wees blij dat er bewoners zijn die gemeentelijk groen willen onderhouden! Elferink pleitte ook voor verkoop van snippergroen, wat de gemeente ruim 2,5 miljoen zou kunnen opleveren, nog afgezien van een structurele bezuiniging op onderhoud. Wethouder Janneke Oude Alink stemde in met de vanuit de raadsleden naar voren gebrachte wens voor een hoorzitting waarin burgers hun  licht kunnen laten schijnen over het nieuwe groenplan. Er komt ook een onafhankelijke commissie die zich zal buigen over groenconflicten tussen burgers en gemeente.

Wat ik mis in het groenplan, dat heet te gaan over al het groen in onze stad, is een paragraaf over spontaan groen, wildgroei, ook wel onkruid genoemd. Dit groen valt nu onder netheid en wordt op dezelfde manier behandeld als een weggeworpen bierblik. Het zou het overwegen waard zijn om dit specifieke groen ook onder te brengen in de groennota. Hoe om te gaan met dit plaaggroen, dat momenteel twee maal per jaar door de gemeente weggespoten wordt met het omstreden vergif Roundup, dat onder verdenking staat o.a. kanker te veroorzaken. Waarom zou de gemeente eigenlijk dit groen op straten en stoepen moeten bestrijden? De gemeente zorgt er toch ook niet voor dat stoepen in de winter sneeuwvrij zijn? Burgers worden geacht daarvoor te zorgen, en zo zou dat evengoed kunnen met het onkruidvrij maken van stoepen. Op straten hoeft helemaal geen actie ondernomen te worden, omdat het verkeer weinig anders toelaat dat platgereden straatgras. Daar zou een mooie bezuiniging uit voort kunnen komen, die bovendien de gezondheid van burgers ten goede zou komen.

Roundup is een gevaarlijk vergif

 Straatgras enkele weken na een spuitbeurt: wat is het 

 maatschappelijk belang van het platspuiten ervan?

Het het vrijgeven vorige maand van de resultaten van een tweejarig onderzoek naar de invloed van Roundup en gentech-graan op ratten raakt dit wereldwijd meest gebruikte herbicide nog meer omstreden dan het tot dusverre al was. Franse onderzoekers onder leiding van prof Séralini werkten met drie groepen van elk 60 ratten. Een groep werd gevoerd met gentech- mais (GM), dat genetisch zodanig is aangepast dat het grote hoeveelheden Roundup kan weerstaan, een groep kreeg met Roundup bespoten GM en de derde groep kreeg normale mais, maar kreeg daarnaast een beetje Roundup in het drinkwater toegediend. Verder was er een controlegroep van 20 ratten die niets anders kreeg dan normale mais. De ratten werden gedurende hun hele levenscyclus van twee jaar gevolgd, wat dit onderzoek uniek maakt. Eerdere onderzoeken naar mogelijke schadelijke werking van Roundup duurde slechts drie maanden en viel onder de regie van de industrie. In dit uitgebreide onderzoek, dat geheel los van de producent tot stand kwam, bleek dat er na vier maanden tumorgroei tot ontwikkeling kwam, die uiteindelijk een groot aantal m.n. vrouwelijke ratten fataal werd, en waarbij de sterfte opliep tot 70%, terwijl in de controlegroep slechts 20% stierf. Uit het onderzoek kan de conclusie getrokken worden dat het zeer aannemelijk is dat zowel GM als Roundup ook voor mensen schadelijk zijn op de lange termijn. De EU laat de studie met spoed verifiëren.

Zoals te verwachten was kreeg de studie direct kritiek vanuit de hoek van de biotechnologie. Belangrijkste punt van kritiek betreft het gebruik van albino laboratoriumratten, die meer dan gewone ratten gevoelig zijn voor de ontwikkeling van tumoren. Maar zelfs al zou maar de helft van de resultaten overeind blijven, dan is er nog voldoende reden om aan te koersen op een spoedig verbod van Roundup. Bovendien komt dit onderzoek boven op alle eerdere aanwijzingen dat RoundUp niet pluis is. 

De gemeente Hengelo gebruikt nog steeds twee keer per jaar Roundup om straten en stoepen van spontaan groen te ontdoen. Begin dit jaar bleek na kritische vragen van de Natuur- en Milieuraad dat de gemeente daar mee door wil gaan, want alternatieven zijn duurder. De gemeente is ook bang dat burgers gaan klagen als er nog maar één keer per groeiseizoen bestrijding plaats vindt. Er zijn echter voldoende argumenten om klagers op andere gedachten te brengen. Is het niet heel vreemd dat we onze gezondheid van minder belang achten dan ‘nette’, van spontaan groen ontdane stoepen en straten? Wat zegt dat over ons? Wat ik ook heel raar vind is dat de gemeente dit werk überhaupt uitvoert. De gemeente zorgt er ook niet voor dat 's winters de stoepen sneeuwvrij zijn. Dat wordt gezien als een taak voor burgers. Dat zou voor het verwijderen van spontaan groen op stoepen even goed kunnen, met een leuke besparing als resultaat!

Keep It Clean Day en RoundUp

Vandaag is het Keep It Clean Day, een dag om ons te ontdoen van zwerfvuil op straat en in de natuur. Op het groene eiland bij Huys Hengelo zag ik 3 blikjes, een plastic fles en een stuk plastic liggen, die ik natuurlijk meteen opgeruimd heb. Ik heb er geen moeite mee om me over de zooi van anderen te ontfermen. Het is gewoon een kwestie van solidariteit: de sterken helpen de zwakken, en daar is niets mis mee.

Het opruimen van  zwerfafval, waar vandaag veel mensen aan mee doen, is belangrijk, maar er is iets heel veel groters dat om aandacht vraagt. Kijk even naar dit filmpje over de nieuwste onderzoeksresultaten over de gevolgen van het gebruik van het herbicide RoundUp, dat ook in Hengelo nog gewoon door de gemeente gebruikt wordt om onkruidjes op stoep en straat tegen te gaan. Schrik niet van de beelden van enorme tumoren die bij (vooral vrouwelijke!) ratten ontstonden. RoundUp blijkt een smerig gif: wanneer gaan we die rommel verbieden?

Verzet tegen sluiting AkkuH vooral ritueel van aard

  Protestexpositie Accrochage Sauvage in AkkuH

Het verzet tegen de sluiting van kunstcentrum AkkuH, zoals dat afgelopen weekend gestalte kreeg met de tweedaagse flitsexpositie Accrochage Sauvage, had een nogal ritueel karakter door het ontbreken van perspectief op het behoud van het kunstcentrum, iets wat door de organisatoren van de expositie, Pier van Dijk en Antek Olszanowski, ook al voorzien was. Er werd zoveel stoom afgeblazen dat de ter verantwoording geroepen wethouder van cultuur Wieger Mulder zich bepaald ongemakkelijk leek te voelen. Pier van Dijk hield een donderpreek waarbij alles wat de afgelopen decennia verkeerd was gegaan voor het voetlicht werd gebracht. De toon was met termen als ‘terroristische kaalslag’ over de top, vond de wethouder, en daarin kan ik wel met hem meevoelen, hoewel ik ook de achterliggende frustratie begrijp over het vaak vertoonde gebrek aan visie op beeldende kunst bij de gemeente. Begin dit jaar had Mulder nog zijn betrokkenheid bij de kunstsector getoond door aan te geven dat hij een goed kunstklimaat belangrijk vindt, maar helaas zag hij zich genoodzaakt om al in het voorjaar aan te kondigen dat AkkuH moet sluiten. Het college van B&W wilde niet langer de kaasschaaf hanteren, maar keuzes maken, en dat viel uit ten nadele van Akkuh. Prompt kreeg de wethouder tijdens de opening van de flitsexpositie een kaasschaaf uitgereikt.

Zoals te verwachten was hield Mulder ondanks het protest vast aan het besluit om AkkuH te sluiten, maar bracht als goed nieuws dat een slordige anderhalve ton, een derde van het budget van AkkuH, voor kunst behouden blijft. Daarmee worden de kunstuitleen en kunsteducatie gered, en dan zal er ook nog geld overblijven voor het subsidiëren van tentoonstellingen en manifestaties. Mulder gaat geen energie meer steken in het plan om te onderzoeken of leegstaande winkels geschikt zijn als vervangende expositielocatie, omdat daar vanuit de kunstenaars kritiek op kwam. Andere mogelijkheden als de Bataafse Kamp en het Dikkerspand aan de Industriestraat krijgen wel zijn aandacht. De vraag is of het afschieten van het idee om winkelpanden te rekruteren verstandig is, want wat als blijkt dat de andere mogelijkheden voorlopig niet realiseerbaar zijn?

Een goed kunstklimaat is gebaat met meer dan geld en expositiemogelijkheden, zo heb ik in het op de expositie openbaar gemaakte manifest Naar een goed kunstklimaat! betoogd. Aan de basis ervan ligt de open uitwisseling van ideeën, welke berust op de vrije meningsuiting. Waar de vrijheid van meningsuiting gevaar loopt dient de gemeente als toezichthouder grenzen te stellen. Bestuurlijk ingrijpen om het vrije woord te beschermen is heel goed mogelijk waar het gaat om gesubsidieerde instellingen. Tot vorig jaar stond in de algemene subsidieverordening nog expliciet dat het bestuurders van gesubsidieerde instellingen verboden is om te discrimineren of de wet te overtreden. Dat was een duidelijk handvat, waar de gemeente in de kwestie Ateliers ’93 onder de vorige wethouder helaas geen gebruik van wist te maken, hoewel het zonneklaar was dat de top van de betreffende organisatie zich niet gedroeg zoals men van bestuurders van een kunstinstelling zou mogen verwachten. Uit dit gegeven vloeit mijn stelling voort dat de gemeente subsidiering van kunstinstellingen maar beter achterwege kan laten als zij niet in staat of bereid is om grenzen te stellen, terwijl daartoe wel alle aanleiding is. Zolang de Hengelose kunstsector verdeeld is over het belang van het vrije woord zijn er eigenlijk maar twee opties: toezicht en geld of geen toezicht en geen geld. Kunstenaars en gemeenschap dienen door de overheid beschermd te worden tegen de gevolgen van onbehoorlijk bestuur. Ook daaruit kan betrokkenheid bij de kunstsector blijken.

Wat is men van plan rond het oude arbeidsbureau?

In TC Tubantia van gisteren staat dat DOGM Onroerend Goed Maatschappij uit Breukelen, de tegenwoordige eigenaar van het voormalige arbeidsbureau op de hoek van de Oldenzaalsestraat en de Eikstraat, van plan is om op deze locatie woningen te bouwen. DOGM, een bedrijf dat zich bezig houdt met bemiddeling bij handel, huur en verhuur van onroerend goed, gaat spoedig in gesprek met de gemeente over zijn plannen, maar wenst in dit stadium daar geen toelichting op te geven. Ook de bij het plan betrokken makelaar laat zich er niet over uit, want het gaat om een ‘gevoelige zaak’. Ik vroeg me meteen af waarom men zo geheimzinnig doet. Wat is er gevoelig aan de voorgenomen sloop van een al jaren leegstaand kantoorpand ten behoeve van woningbouw? Het pand heeft geen bijzondere kwaliteiten, zoals het oude badhuis iets verderop aan de overkant van de Oldenzaalsestraat, waar ook zo geheimzinnig over wordt gedaan. Ik heb het sterke vermoeden dat de gevoeligheid het groen op het terrein betreft. Er staan twee monumentale bruine beuken met een diameter van ca. 1,3 meter. Ik schat ze op bijna anderhalve eeuw oud. Vermoedelijk zijn ze gepoot in de jaren 1870. Ze zien er nog prima uit.

  Het oude arbeidsbureau ligt deels verscholen in een groene oase

Natuurlijk is dit speculatie, maar het zou me niet verbazen als de eigenaar uit is op medewerking van de kant van de gemeente voor het verkrijgen van een kapvergunning voor deze waardevolle beuken, en waarschijnlijk ook voor alle andere bomen op het terrein. Behalve een vijftal bomen met een geringe dikte, die niet waardevol zijn en gerust gekapt zouden kunnen worden, gaat het om twee oude walnotenbomen met een diameter van circa 50 cm, twee vederesdoorns van ongeveer 40 cm dik en een gewone esdoorn met een dikte van bijna een meter. Een terrein zonder lastig opgaand groen geeft natuurlijk veel meer winst mogelijkheden, dus is het logisch als DOGM zou proberen om daar vanaf te komen. Voor Hengelo zou het echter een groot verlies zijn. Onze stad heeft in de loop van de jaren veel oud geboomte zien verdwijnen, en het einde is nog niet in zicht. Vooral het centrum heeft een erg stenig karakter gekregen. Veel parken zijn er niet. Er zijn en worden wel steeds nieuwe bomen aangeplant, maar het duurt lang voordat ze tegenwicht kunnen bieden aan al het steen. Hengelo heeft een waterhoofd als het gaat om bomen: meer dan de helft van de ruim 30.000 geregistreerde gemeentelijke bomen zijn jonge bomen. Bij particulieren speelt daarnaast de mode om tuinen in sterke mate te verstenen, wat de leefbaarheid in de stad niet ten goede komt. Dat alles maakt dat we zorgvuldig moeten zijn met wat ons nog rest.

Blijmoedig swingen in de file

  Steeds meer wegen raken overvol

Schuif aan in de file

sluit aan in die rij

van ’s ochtends vroeg

tot ’s avonds laat

dat maakt een mens weer blij

ja, ja, schuif aan in de file

sluit aan in die rij

we dansen op de daken

en we zijn weer eind’lijk vrij!

Nederlanders staan vaak en misschien ook wel graag in de file. In het drukke en jachtige bestaan van deze tijd is het wel fijn om even een ogenblik voor jezelf te hebben. Tijd voor een croissantje, de krant of je mail bijwerken.  Daar zitten natuurlijk ook wel grenzen aan. Na een paar uur heb je de krant echt wel drie keer uit. Stel dat de file de hele dag duurt: dan moet je toch wat anders. Bewegen is gezond, dus wat zou er dan mooier zijn als iemand lekker harde, swingende muziek opzet, het dak van z’n bolide op klimt en aan het zingen en dansen slaat, wat dan meteen de uitwerking heeft van een olievlek. Heel Nederland gaat uit z’n bol, fantastisch toch?

Zo’n droombeeld is niet erg reëel, maar – wonder boven wonder – aan de realisering ervan wordt gewerkt! Per 1 september is dankzij de VVD de snelheid op een groot aantal snelwegen verhoogt van 120 naar 130 km per uur. Hogere snelheden leiden sneller tot ongelukken, en meer ongelukken veroorzaken meer files, niet alleen op de rijbanen waar het zich afspeelt, maar vaak ook in de andere rijrichting: dat zijn de kijkfiles. De VVD is een echte filepartij, want het ligt in haar bedoeling om op nog meer wegen de snelheid te verhogen. Bovendien staat het partijprogramma waar zij mee de verkiezingen in gaat ook nog eens vol met andere maatregelen die de files met circa 15% laten groeien in de komende vier jaar, zo bleek onlangs na doorrekening van het Centraal Planbureau. Het ligt in de verwachting dat de VVD de grootste partij wordt: veel mensen vinden het blijkbaar belangrijk dat de files groeien. En de VVD staat in haar streven beslist niet alleen, want ook PVV en CDA willen maatregelen die de filegroei bevorderen. Nu lijkt 15% in vier jaar niet zoveel, maar als je dat vijf volle kabinetsperiodes weet vol te houden zijn na 20 jaar de files verdubbeld! Misschien gaat het in de toekomst nog wel sneller als maatregel op maatregel wordt gestapeld. Dat de VVD officieel de files wil bestrijden zegt natuurlijk niets. Dat kunnen politiek-strategische overwegingen zijn. Het gaat uiteindelijk om de effecten van het beoogde beleid, en dat ziet er hoopvol uit. Zo gek is dat idee nog niet: swingen op een autodak!

Nieuwe kunstroute: van Badgasten naar Watereiland

Badgasten tussen de drukte op de zaterdagse markt

Sinds de onthulling van de bronzen beren op de Markt vorige maand en het gereed komen van het kunstwerk Watereiland op de plek van het voormalige Huys Hengelo  in Thiemsland is het mogelijk om een interessante route te lopen langs kunstwerken in en bij de binnenstad van Hengelo, waarbij soms de natuur ook aan bod komt. De nieuwste aanwinst, Badgasten van Marjolijn Mandersloot, is een goed startpunt. Het werk van Mandersloot is toegankelijk en speels van karakter. Het roept vragen op, bijvoorbeeld waarom een van de vijf beren zo afzijdig bij een lunchroom naar binnen staat te gluren. De enorme beren zijn in stukken gegoten, waarna de delen aan elkaar zijn gelast. Er zit bij elkaar zes ton brons in verwerkt. Het kunstwerk is met 450.000 euro niet alleen het duurste, maar ook het meest omstreden kunstwerk in de stad. Wat er ook over gezegd kan worden, het plein is er in ieder geval op vooruit gegaan. Vooral  kinderen vermaken zich prima met het nieuwe speelgoed. Met de beren als speelplek lijkt een oude wens van hen in vervulling te zijn gegaan. Bomen en een speelplek, dat hadden ze wel gewild een jaar of 15 geleden, voordat die fatale herinrichting van rond de eeuwwisseling van start ging. Uiteindelijk is het er dan toch van gekomen.

Vanaf dit punt is ook nog de Hengelerweendwijzer van Pier van Dijk te zien op de top van de Brinktoren aan de andere kant van de Markt. Een windvaan, voortgedreven door Hengeler Weend, maakt een lange neus naar de omliggende gemeenten, hoewel je ook zou kunnen denken dat die lange neus naar Hengelo zelf wordt gemaakt, als een reactie op het geblunder in het no-nonsense tijdperk. Beslist een mooie manier om zonder molen toch wind te exploiteren.

We lopen naar de voet van de Brinktoren en gaan daar rechtsaf de Beekstraat in. Aan de rechterkant passeren we het Historisch Museum, waar regelmatig kunst wordt geëxposeerd. Van 8 september tot 6 januari is er een expositie te zien van de in 2010 overleden Hengelose kunstenaar Frans Bolsscher: o.a. plastieken van hout en keramiek, en bijzondere  houten stoelen met organische vormen. Helemaal op het einde van de Beekstraat steken we diagonaal het pleintje over en komen dan in de Pastoriestraat, waar enkele van de oudste panden van de stad staan, herkenbaar aan de muren met vakwerk. Halverwege aan de rechterkant staat een groot, roestvrij stalen kunstwerk van Ali Koubaa, die zich heeft laten inspireren door de gevels van oude huizen, die hier in de vorige eeuw gesloopt zijn.

Als we de straat uitlopen staan we recht tegenover de muziekschool, van oorsprong een neoclassisistische kerk uit 1840, die in de jaren ’80 na een lange strijd van de sloop gered is. Links van de kerk staat Zuil met muzieknoten van Caspar Slijpen uit 1995. Dit werk sluit mooi aan bij de ionische zuilen in de voorgevel van dit gebouw.

Hart voor bomen vangt late zonnestralen

Na het oversteken van de brede Deldenerstraat linksaf en na circa 50 meter vervolgens rechtsaf het Heemafstraatje in, de vroegere toegangsweg van Huys Hengelo. Na het bruggetje over de Drienerbeek ligt aan de linkerkant in het gras Hart voor bomen, een verzameling ingegraven stammen van bomen die als gevolg van de zomerstorm van juli 2010 het loodje legden. De stammen zijn aangelegd in de vorm van een lindeblad en vormen een plek waar de natuur ongestoord haar gang kan gaan. Langzaam aan zullen de stammen vermolmd raken en zo steeds meer een voedingsbodem vormen voor nieuw leven. Na verloop van tijd kan hier een microreservaat ontstaan met bijzondere planten- en dierensoorten. Dit ontwerp van mij, dat in 2011 door de gemeente op een kleinere schaal is uitgevoerd, benadrukt de liefde voor het leven en berust op de gedachte dat leven en dood onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden.

Aan het eind van het houten wandelpad bevindt zich een titelloos werk van Dick Cassee uit 1986, dat tot voor kort in de Burgemeester Jansenstraat stond en dat hierheen verplaatst is vanwege de sloop van het oude stadskantoor. Op deze nieuwe plek komt het veel beter tot zijn recht. Het werk van Cassee, een belangrijk grafisch kunstenaar die ook beelden maakt, is vaak een reflectie op waarneming van landschap of architectuur. 

We zijn aangekomen bij het Bevrijderslaantje, waarlangs inmiddels  3  nieuwe kunstwerken zijn geplaatst: werk van Evert Strobos en Jan Baetsen, en daar tussen in het beeld Beschermde gelaagdheid van Ali Koubaa.  We nemen de brug naar het eiland in de opnieuw uitgegraven grachten van Huys Hengelo. Op het hoogste punt is een goed overzicht over het Watereiland van Jeroen Hoogstraten, dat dit voorjaar werd opgeleverd. Het is gesitueerd op de huisplaats van het Huys Hengelo, dat in 1821 werd gesloopt en waarvan de restanten eind vorige eeuw werden opgegraven. Bovenop het eiland zijn een impressie – niemand weet hoe het er precies heeft uitgezien -  van de contouren van het voormalige Huys in een natuurstenen reliëf aangebracht. Hier wordt een aantal keren per dag water opgepompt vanuit de plek waar zich vroeger een waterput bevond, zodat alles onder water verdwijnt, wat ongeveer twee uur in beslag neemt. Als het water op het hoogste niveau is dan opent zich een klep, waardoor het eiland binnen een half uur weer helemaal leeg loopt, waarbij langzaam de indeling van het Huys onthult wordt. Hoogstraten speelt een mooi spel met toedekken en onthullen, parallel aan het verleden, toen de resten van het Huys rond 1916 met aarde en beton werden afgedekt door de Heemaf, en vervolgens in 1995 bij een opgraving weer werden blootgelegd, om niet lang daarna als archeologisch monument weer onder aarde te verdwijnen, met de mogelijkheid om het in de toekomst weer bloot te leggen, mocht daar ooit behoefte aan bestaan. Het werk van Hoogstraten, dat inmiddels ook door eenden, waterhoentjes en reigers ontdekt is, moet je ondergaan. Het is meditatief van karakter en staat net als Hart voor bomen haaks op de snelle wereld waarin wij leven.

Nadat we het eiland verlaten hebben nemen we het wandelpad langs het water, en waar het naar links afbuigt gaan we rechtsaf en volgen deze weg tot aan de drukke Bornsestraat. Daar staat op het parkeerterrein aan de linkerkant De wandelaar van Rein Dool. De roestbruine kleur geeft aan dat het gemaakt is van cortenstaal, wat het een heel ander karakter geeft dan het gebruik van roestvrij staal, zoals we dat bij verschillende beelden al hebben gezien.

Ook dit kunstwerk op de Oude Algemene begraafplaats
heeft bij het verstrijken van de tijd een ander beeld

Vanaf hier kun je linksaf naar de Oude Algemene Begraafplaats, waar tot eind oktober zeven kunstwerken te zien zijn vanwege het honderdjarige bestaan van de Vereniging Gemeenschappelijk Onderhoud, die een belangrijke rol heeft gespeeld bij het behoud van deze prachtige, zeer oude begraafplaats. Er is o.a. een installatie met dakpannen te zien van Janneke Kornet, waarbij tijd een belangrijke rol speelt, en die daarom goed aansluit bij Hart voor bomen en Watereiland. 
Wie 200 meter te ver vindt kan hier rechtsaf verder gaan tot de stoplichten en vandaar dezelfde richting aanhouden tussen links het kaalslagterrein, waar tot voor kort het oude stadskantoor stond, en rechts het stadhuis. Op de stenen kolommen van het stadhuis zijn de in keramiek uitgevoerde dieren weergegeven uit Dieren en bloemen uit Twente van Riemko Holtrop; de bloemen zijn aan de andere kant van het stadhuis bij de trap te zien. Op het plein achter de vier leilinden ligt Bevrijdingsmonument met duif van Pieter de Monchy uit 1965. Vanaf dit plein kun je op de top van de stadhuistoren de windwijzer De Levensgang van Jan van Eijl en Marie Eitink uit 1963 zien. Die bestaat uit vier beelden: aan de oostkant een kind met bal, op zuid een moeder met kind, op west een grijsaard met stok, en in het noorden de dood. Voor wie deze beelden goed wil bekijken is een verrekijker geen overbodige luxe.

Na een parkeerplaats met gedoemde bomen (ze worden binnen afzienbare tijd gekapt) aan de linkerkant volgen we  direct naar links het eraan grenzende fietspad dat ons naar de Wemenstraat brengt. Daar aan de overkant ligt een tweede oorlogsmonument, gemaakt door Ruurd Hallema, dat de slachtoffers van de 42 bombardementen op Hengelo herdenkt. In het plantsoen daarnaast is een tweede expositie te zien die verbonden is met het honderdjarig bestaan van de Vereniging Gemeenschappelijk Onderhoud. Deze expositie duurt nog tot eind september.

Met het stadhuis in de rug gaan we hier rechtsaf en komen zo weer op de Markt. De route is 1,5 km lang (totaal 2 km met een bezoek aan de Oude Algemene begraafplaats). Het station en drie parkeergarages liggen op minder dan 300 meter afstand.

Natuurrijke kaalslagprairies verrijking voor de stad

  Op een kaalslagterrein langs de Marskant staat een groepje
  koningskaarsen met lange gele bloemaren te pronken

De afgelopen jaren is er regelmatig discussie geweest over de meer dan 30 kaalslagterreinen in Hengelo, waarvan er ook enkele in de binnenstad liggen. De terreinen zijn ontstaan na sloop, met de bedoeling ze te bebouwen met kantoren of appartementen. Al vele jaren liggen ze braak, want de nieuwbouw komt maar niet van de grond. Het lijkt erop dat we binnen afzienbare tijd weer een kaalslagvlakte erbij krijgen, want deze week werd bekend dat de gemeente de monumentenstatus van het oude, uit het begin van de jaren 30 daterende badhuis aan de Oldenzaalsestraat heeft ingetrokken, zodat niets de sloop nog in de weg staat. Een projectontwikkelaar, die er prijs op stelt dat zijn naam niet genoemd wordt, wil op deze plek, waar velen hebben leren zwemmen, appartementen bouwen. Alsof de woningmarkt in Hengelo daar al niet mee oververzadigd is! Dat kan dus nog wel eens heel erg lang gaan duren. Of hij gaat desondanks snel bouwen, met het risico dat het gebouw jarenlang praktisch leeg blijft staan, zoals bijvoorbeeld het in 2010 opgeleverde appartementencomplex De Brouwerij. Als het daadwerkelijk tot sloop komt zou het voor de stad beter zijn als het terrein een stadsprairie wordt. Leegstand is er al meer dan genoeg en het geeft de stad zo’n naargeestig en troosteloos aanzien. De prairies ontwikkelen zich juist steeds meer tot natuurterreinen, waar veel soorten wilde planten zich kunnen ontwikkelen. In voorjaar en zomer schitteren allerlei bloemen, zoals bijvoorbeeld teunisbloemen aan de Dennenbosweg, een veld gele honingklaver aan de Oldenzaalsestraat, daar waar vroeger discotheek Groothuis stond, of koningskaars op het terrein op de hoek van de Marskant en de Brugstraat. Van bloemen wordt je vrolijk, geniet ervan!

Kunst op Oude Algemene Begraafplaats Hengelo

Voor het eerst sinds het begin van deze eeuw is er een expositie van beeldende kunst te zien op de Oude Algemene Begraafplaats aan de Bornsestraat, een van Hengelo's groene longen. In 2001 ging het om werk van enkele Hengelose kunstenaars tijdens de eerste kunstmanifestatie van de onlangs ter ziele gegane Stichting De Hengelo Open. Nu gaat het om zeven kunstwerken die tentoon gesteld worden ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan van de Vereniging Gemeenschappelijk Onderhoud, de organisatie waaraan we het behoud van deze bijzondere plek te danken hebben.

Hoewel deze expositie al ruim een maand loopt, kunnen bezoekers nog steeds geen informatie aantreffen over titels en makers van het werk. Misschien heeft dat te maken met het feit dat niet iedereen kunst op een kerkhof waardeert, en dat men deze mensen enigszins wil ontzien. Sommige mensen vinden nu eenmaal dat kunst niet op een kerkhof thuishoort, omdat het naar hun mening getuigt van een gebrek aan respect voor de doden. Het kan ook zijn dat men vindt dat je toeschouwers niet met dergelijke informatie moet afleiden, zodat ze geheel zelfstandig een eigen beeld kunnen vormen op kracht van hun eigen fantasie.

In deze installatie van de Utrechtse Janneke Kornet speelt de tijd een grote rol

Een van de meest interessante werken, zo vind ik zelf, ligt op een van de grasvelden achterin. Een groot aantal verweerde, voornamelijk rode, maar ook grijze oud-Hollandse dakpannen is in rijen schuin overeind gezet in de vorm van een rechthoek. Aanvankelijk was het een grotendeels rood vlak midden op een groen vlak, maar inmiddels groeit het gras tussen de pannen door, wat een heel ander rood-groen contrast geeft. Naarmate de tijd vordert zal het groen steeds meer gaan domineren. Je zou de pannen kunnen zien als symbool voor de graven op het kerkhof, voor al de duizenden die daar in de loop van vele eeuwen zijn begraven. Het proces van vergroenen geeft mooi weer hoe met het verglijden van de tijd het verlies van een geliefde uiteindelijk een plaats krijgt, zij het niet meer zo dominant als in het begin, en uiteindelijk vervagend, maar toch nog aanwezig. Deze installatie vind ik hier heel erg passend.

De expositie is naar verluidt te zien tot november. Daarna resteert nog slechts het bekende beeld dat Piet Hamer maakte van Frederika ter Horst, die in 1912 het initiatief nam tot oprichting van de VGO. Aan het honderdjarig bestaan van de VGO is overigens nog een tweede expositie gewijd, die tot eind september te zien is in de Weemenstraat.

Hoe groen blijft het park Bataafse Kamp?

   Zal deze oude plataan in het park Bataafse Kamp verdwijnen
   voor skaters en zichtlijnen?

Nadat onlangs door de gemeente twee bomen gekapt werden op de Bataafse Kamp ontstond enige onrust. Een van de omwonenden dacht dat er al gekapt werd als voorbereiding op de plannen om een skateplaza in het park aan te leggen. Dat bleek niet het geval te zijn: de bomen waren aangetast door schimmels en hadden geen toekomst meer. Niets aan de hand dus, hoewel het opnieuw een aderlating was voor het park. Een jaar of tien geleden gingen al twee monumentale beuken ten onder, eveneens door zwamaantasting. Vervolgens kostte de zomerstorm van 12 juli 2010 het park enkele oude bomen. En drie jonge bomen, nog maar enkele jaren geleden geplant, hebben alweer de geest gegeven.

De commotie over de kap van deze twee bomen was aanleiding voor de Natuur- en Milieuraad om weer eens op het park in te zoomen. B&W heeft begin dit jaar de Bataafse Kamp aangewezen als de beste locatie voor een goede skatevoorziening, waar door skaters al jaren om gevraagd wordt. Verschillende partijen vonden dat B&W te hard van stapel liep. Het college was te gemakkelijk heen gestapt over bezwaren van de kant van het Bataafs College, dat van plan was de aanpalende gebouwen te betrekken. Inmiddels is dit plan uit beeld vanwege te hoge verbouwingskosten. Dat maakt het voor sommige partijen gemakkelijker om in te stemmen met een skateplaza in het park. Omwondenden vrezen geluidsoverlast en zijn daarom tegen.

Hoewel het nog onduidelijk is hoe het college van B&W verder wil, bestaat er een gerede kans dat het park in beeld blijft voor een skatevoorziening. Het groen zal gespaard worden, is begin dit jaar door de gemeente naar voren gebracht. Er bestaat evenwel ook een schetsontwerpje, waarop op de plek van een drietal oude bomen, waaronder een plataan van ruim een eeuw oud, een skatevoorziening staat ingetekend. Deze bomen staan niet op de kaart aangegeven als oude bomen, terwijl andere wel zo staan aangegeven, wat kan betekenen dat ze gekapt zullen worden. Er wordt ook nog gewerkt met zichtlijnen, en het park moet meer allure uit gaan stralen, vindt B&W. Nu zou het wel heel erg dom zijn om gezonde oude bomen te kappen ten behoeve van zichtlijnen en skatevoorzieningen! Hengelo heeft zo weinig groen in het centrum dat we op het oude, bestaande groen uiterst zuinig moeten zijn. De Natuur- en Milieuraad is er niet gerust op en gaat B&W verzoeken om schriftelijk te bevestigen dat deze drie bomen behouden zullen blijven.

Kapvergunning tientallen bomen voor Lange Wemen

  Ook het laatste hoekje van het oude stadskantoor is inmiddels weggevaagd

Het plan Lange Wemen, dat de bouw van een nieuw stadskantoor, 3000 m2 nieuwe winkelruimte, bijna 1000 m2 horeca en 70 appartementen beoogt, heeft veel voeten in de aarde gehad, maar is uiteindelijk in mei toch van start gegaan. De sloop van het voormalige stadskantoor/bibliotheek verliep  voorspoedig en is inmiddels achter de rug. De plek van het uit 1985 daterende gebouw wordt nu gedomineerd door bergen puin. Het zal niet lang meer duren voor de naastliggende gevelwanden aan de Deldenerstraat en het Burgemeester Jansenplein hetzelfde lot zullen ondergaan. Inmiddels is voor 27 bomen op en bij dit plein een kapvergunning aangevraagd, omdat ze de uitvoering van het plan in de weg staan. Het gaat om 14 bolacacia’s en bolcatalpa’s, 6 rode elzen van matige kwaliteit,  4 leilinden, 2 grote populieren, 2 esdoorns, een sierpeer en een kornoelje. De Natuur- en Milieuraad heeft tijdens de planvorming nog geijverd om de twee populieren te sparen, maar helaas zonder succes. Gelukkig worden er wel weer bomen geplant, volgens een voorlopig schetsontwerp in het bestemmingsplan zo’n 40 stuks, maar het gaat nog lang duren voordat deze een tegenwicht kunnen vormen voor de extra steenmassa die op deze plek zal verrijzen.

  De leilinden bij het monument staan op de nominatie om gesloopt te worden

In het schetsontwerp is ervoor gekozen om bomen langs de randen van het plein te zetten. In het midden ontstaat zo een nogal stenige ruimte, omdat ook de vier leilinden naast het monument zullen verdwijnen. Dat heeft ongetwijfeld te maken met zichtlijnen vanaf het plein naar de nieuwe winkelstraat die het plein moet verbinden met de Wemenstraat. Het monument komt daardoor eenzaam op het plein te liggen, als een steen tussen de stenen. Juist een herinneringsmonument voor hen die hun leven gaven voor de vrijheid zou verbonden moeten zijn met iets levends, dat zich langdurig kan ontwikkelen, zoals bijvoorbeeld een lindeboom.

Hoe meer stenen er op elkaar gestapeld worden, hoe belangrijker het groen in de stad wordt. Bomen bepalen in hoge mate de sfeer in de openbare ruimte. Het is te hopen dat de gemeente in het definitieve ontwerp, dat na de zomer gepresenteerd zal worden, goede keuzes maakt. 

Beren op de markt aanwinst voor Hengelo

Hengelo blijft verdeeld over het peperdure berenkunstwerk Badgasten van Marjolijn Mandersloot, dat gisteren onthuld is door Wieger Mulder, wethouder van financiën en cultuur. Weggegooid geld, Hengelo heeft niets met beren, en te eendimensionaal, dat is al tijden de kritiek. Toch zijn er ook talloze Hengeloërs die het mooi vinden en enthousiast reageren, kinderen niet in de laatste plaats. Nu de onthulling achter de rug is kunnen we het kunstwerk aan alle kanten bekijken. Wat is er te zien?

Onthullen Badgasten op de Markt iets over Hengelo?

Mijn eerste indruk is dat de uitvoering nogal grof is. De enorme beren zijn in stukken gegoten, waarna de delen aan elkaar zijn gelast. De vorm doet me direct aan speelgoedberen denken. De voor beren zo kenmerkende klauwen ontbreken en dat bevestigd het beeld. Het zijn gewoon lieverds geworden, waar niemand beducht voor hoeft te zijn. Voor zulke beren  ga je echt niet op de loop, integendeel, je nestelt je ertussen.

De vijf bronzen beren worden omringd door een dozijn ‘waterdruppels’ van prachtig blauw gespoten aluminium. Die vormen samen met de naam Badgasten een blijvende herinnering aan het grote misverstand van Mandersloot, die dacht dat er een waterbassin op de Markt stond, waar zij haar beren in en bij kon plaatsen. Wat zou er uit gekomen zijn als de kunstenares wel goed op de hoogte was geweest? Toen bleek dat er geen druppel water op de Markt te vinden was en de gemeente ook niet van plan was om daar iets aan te gaan doen kwam Mandersloot met het lumineuze idee van metalen waterdruppels en redde daarmee, op één beer na, haar berenfamilie. Daarmee werden de beren wel de meest sneue badgasten die ik ooit heb gezien. Je ziet ze verdwaasd staren naar die druppels: moeten we het daarmee doen?

Wat moet Hengelo nu met deze lieve speelgoedberen, die ook nog eens een lieve duit hebben gekost? Het blijft een knellende vraag, ondanks het enthousiasme bij een deel van de bevolking. Misschien passen de beren goed bij Hengelo omdat Hengelo zelf zo’n lieve en brave stad is. De gemeente is bijvoorbeeld heel coöperatief gebleken toen bestuurders van een door de gemeente gesubsidieerde kunstinstelling in het vorige decennium het kunstbeleid op een onacceptabele wijze onderuit haalden door de vrijheid van meningsuiting in hun eigen organisatie de nek om te draaien. De gemeente deed alsof er niets aan de hand was en werkte braaf mee om het deksel op de beerput te houden. De instelling kreeg zelfs een bak extra subsidie zonder dat er kritische vragen, laat staan eisen betreffende de bestuurlijke integriteit werden gesteld. Het is nooit duidelijk geworden of de toenmalige wethouder van financiën en cultuur, die in de media werd omschreven als iemand die achter de schermen aan alle touwtjes trok, aan de leiband van sjoemelaars liep vanwege grote naïviteit of vanwege angst om zelf bedreigd te worden. De gemeente als speelbal van andere machten, dat is al vaker vertoont. Treurigstemmend in dit specifieke geval is dat het vrije woord, niet alleen een fundamenteel en onvervreemdbaar recht, maar ook de basis van onze democratische rechtsstaat, zo weinig op waarde werd geschat.

Als ik het toneel overzie kom ik op de gewaagde gedachte dat de brave berenfamilie van Mandersloot als portret van de locale overheid in onze stad zeker niet zou misstaan. Mandersloot heeft het waarschijnlijk niet zo bedoeld, maar haar schepping kan zo wel geïnterpreteerd worden. Het lijkt er sterk op dat Hengelo dit confronterende portret heeft verdiend. Het wordt zijn geld dubbel en dwars waard als de gemeente zo niet gezien wil worden en inzet op versterking van het openbaar bestuur. Wat meer helderheid en zelfrespect, maar vooral meer haar op de tanden zou wonderen kunnen doen.

Lees hier meer over de beren, die inmiddels zijn opgenomen in een kunstroute.